Giải vô địch bóng đá thế giới các câu lạc bộ của FIFA vừa kết thúc tại Mỹ, nơi điều kiện thời tiết nắng nóng đã gióng lên hồi chuông cảnh báo cho môn thể thao này. Đây chỉ là một buổi diễn tập cho những thách thức mà World Cup 2026, do ba quốc gia Mỹ, Mexico và Canada đồng tổ chức, có thể đối mặt. Khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục gia tăng, các nhà khoa học cảnh báo rằng việc tổ chức các sự kiện bóng đá như World Cup vào mùa hè ở Bắc bán cầu đang trở nên ngày càng nguy hiểm cho cả cầu thủ và khán giả. FIFA có thể cần phải xem xét điều chỉnh lịch thi đấu bóng đá để giảm thiểu nguy cơ chấn thương do nhiệt.
Giáo sư Piers Forster, Giám đốc Trung tâm Tương lai Khí hậu Priestley tại Đại học Leeds, Vương quốc Anh, đã chỉ ra rằng: “Nếu không sớm thực hiện các biện pháp quyết liệt như tổ chức các sự kiện thể thao vào mùa đông hoặc di dời đến các khu vực có vĩ độ cao hơn, rủi ro trong thập kỷ tới sẽ tiếp tục tồi tệ hơn. Hiện tại, chúng ta có thể chỉ cách một thảm kịch thể thao do nắng nóng cường độ cao một sự kiện thời tiết cực đoan, và các cơ quan quản lý phải chú ý đến các cảnh báo từ khoa học về khí hậu và sức khỏe.”
Kể từ kỳ World Cup đầu tiên năm 1930, việc tổ chức giải đấu vào tháng 6 đến tháng 7 đã trở thành truyền thống. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, nhiệt độ trung bình toàn cầu từ tháng 6 đến tháng 8 đã tăng 1,05°C so với thời điểm đó, và nhiệt độ mùa hè ở châu Âu thậm chí tăng tới 1,81°C, với tốc độ tăng nhanh từ những năm 1990. Nhà khoa học khí hậu Otto (Friederike Otto) từ Đại học Hoàng gia London thẳng thắn nói: “Nếu không muốn cầu thủ và người hâm mộ bị say nắng thậm chí tử vong, các trận đấu bóng đá cường độ cao chỉ có thể diễn ra vào sáng sớm hoặc buổi tối.”
Giải vô địch câu lạc bộ thế giới năm nay diễn ra ở 11 thành phố của Mỹ (từ ngày 14 tháng 6 đến ngày 13 tháng 7), nhiệt độ cực cao và giông bão đã buộc FIFA phải kích hoạt phiên bản mới của thỏa thuận ứng phó khí hậu cực đoan. Các biện pháp bao gồm tăng số lần tạm dừng trận đấu, tăng cường thiết bị làm mát bên lề sân và cung cấp nước uống. Tiền vệ Enzo Fernández của Chelsea vẫn bị chóng mặt do nhiệt độ cao, kêu gọi tránh tổ chức các trận đấu vào buổi trưa cho kỳ World Cup năm sau. Hiệp hội Cầu thủ Chuyên nghiệp Thế giới (FIFPRO) cũng cảnh báo rằng trong số 16 thành phố đăng cai năm sau, có 6 thành phố thuộc “khu vực có nguy cơ căng thẳng nhiệt rất cao”.
Chủ tịch FIFA, Gianni Infantino, vào ngày 13 tháng 7 đã phản hồi rằng sẽ ưu tiên sử dụng các sân vận động có mái che để tổ chức các trận đấu vào ban ngày. Tuy nhiên, việc tổ chức World Cup 2030 tại ba quốc gia Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Morocco sẽ gặp nhiều thách thức hơn — giải đấu diễn ra từ giữa tháng 6 đến giữa tháng 7, khi nhiệt độ ở cả ba quốc gia đều đã vượt quá 40°C trong mùa hè năm nay. Mặc dù FIFA đã giảm nhẹ các rủi ro trong báo cáo đánh giá việc đăng cai năm 2030, cho rằng “biến đổi khí hậu hiện tại chưa đủ ảnh hưởng đến sức khỏe của người tham gia”, nhưng các chuyên gia đã đưa ra sự hoài nghi mạnh mẽ về điều này.
Chuyên gia khoa học thể thao tại Đại học Canberra, Julien Périard, đã giải thích: “Cầu thủ thi đấu dưới nắng trong 90 phút có thể dẫn đến nhiệt độ cơ thể tăng cao bất thường, gây co cơ, kiệt sức vì nóng, thậm chí đột quỵ nhiệt có thể gây tử vong.” Thực tế, các sự kiện như marathon Olympic vào mùa hè đã được điều chỉnh tổ chức vào sáng sớm, nhưng World Cup lại ít khi sắp xếp thi đấu sớm để phù hợp với khung giờ vàng phát sóng ở châu Âu. Khi số đội tham gia World Cup 2026 tăng lên 48 đội, lịch thi đấu dày đặc càng làm giảm không gian điều chỉnh.
FIFA đã chỉ phá lệ tổ chức World Cup 2022 tại Qatar vào tháng 11-12, và dự kiến khi Ả Rập Xê Út đăng cai vào năm 2034 cũng sẽ áp dụng phương thức này. Tuy nhiên, việc thay đổi mùa giải gây ảnh hưởng lớn đến các giải đấu lớn của châu Âu và lịch thi đấu Champions League, làm cho việc điều phối trở nên rất khó khăn. Nghiên cứu của Giáo sư Ollie Jay từ Đại học Sydney cho thấy rủi ro nhiệt độ trung bình cao mà các vận động viên phải chịu vào năm 2023 đã tăng 28% so với những năm 1990. Nhà khí hậu học Michael Mann từ Đại học Pennsylvania cảnh báo: “Đây không chỉ là vấn đề của trận đấu, mà còn tượng trưng cho sự phá hủy toàn diện của biến đổi khí hậu đối với nền tảng cuộc sống hiện đại.”
