Một phụ nữ tên Sandi đã làm việc tại Đài Loan với vai trò lao động giúp việc gia đình bước sang năm thứ 12. Cuối cùng, cô cũng đã dành dụm đủ tiền để cải thiện cuộc sống gia đình. Sau khi tìm kiếm trên mạng, cô đã tìm thấy một nhà cung cấp nhượng quyền quán nước ở Indonesia và hy vọng có thể giúp mẹ mở một cửa hàng nhỏ bán đồ uống. Sau khi thanh toán lần đầu tiên, phía nhà cung cấp đã gửi cho cô một video về hàng hóa đã chuẩn bị để giao. Họ tiếp tục yêu cầu cô thanh toán đợt thứ hai. Tuy nhiên, Sandi không bao giờ nhận được hàng hóa. Khi cô liên tục hỏi thăm, “Anh ta (người tự nhận là nhà cung cấp) đã chặn số điện thoại của tôi”. Lúc đó, Sandi mới nhận ra, người mà cô liên lạc không giống với đầu mối liên hệ của nhà cung cấp mà bạn của cô đã từng làm việc. Hóa ra, đây chỉ là một tổ chức lừa đảo giả danh nhà cung cấp chính hãng và từ đầu đến cuối chỉ là một màn lừa đảo.
I’m sorry to hear about what happened to Sandy. Here’s the rewritten news piece in Vietnamese:
“Khi đó, tôi rất tức giận, không tìm được ai có thể giúp đỡ, vì tôi đã bị lừa đảo, mất tiền của mình!” Sandy cười cay đắng.
Dưới vai trò là một phóng viên địa phương tại Việt Nam, bản tin có thể được viết lại như sau:
Công nhân nhập cư bị lừa đảo không phải là trường hợp hiếm gặp. Tổ chức phi lợi nhuận ONE-FORTY, chuyên hỗ trợ giáo dục cho công nhân nhập cư từ Đông Nam Á, đã hợp tác với Ngân hàng Taipei Fubon tại Đài Loan để tiến hành một cuộc khảo sát. Theo kết quả được công bố (Bảng 1), công nhân nhập cư làm việc trong ngành sản xuất hoặc kỹ thuật bị lừa mất khoảng 13.145 Đài tệ, trong khi những người làm công tác xã hội như chăm sóc thì mất khoảng 5.596 Đài tệ. Trung bình, số tiền bị lừa đảo là khoảng 8.000 Đài tệ/người. Dựa trên tỷ lệ bị lừa đảo là 27%, ước tính số tiền bị lừa lên tới ít nhất 17 tỷ Đài tệ.
Hiện tại, mức lương trung bình của lao động ngành công nghiệp là khoảng 27,284 TWD, trong khi lao động trong lĩnh vực phúc lợi xã hội là 19,920 TWD. Khoảng chênh lệch 8,000 TWD gần như chiếm từ một phần ba đến một phần hai mức lương của lao động di cư.
Theo những phân tích sâu hơn về các loại hình lừa đảo (bảng 2), bốn loại hình lừa đảo hàng đầu mà người lao động di cư thường gặp lần lượt là mạo danh người thân vay tiền, chuyển tiền xuyên biên giới, trang web mua sắm giả và cố vấn đầu tư giả. So sánh với các loại lừa đảo mà người dân Đài Loan phải đối mặt, cả hai đều có các loại lừa đảo đầu tư và mua sắm, nhưng người lao động di cư lại còn gặp phải loại hình “chuyển tiền xuyên biên giới”.
Hiện nay, có ba kênh chuyển tiền hợp pháp dành cho lao động nước ngoài. Thứ nhất, lao động tự đến ngân hàng để chuyển tiền. Thứ hai, các công ty dịch vụ việc làm được Bộ Lao động phê duyệt có thể thay mặt lao động đến ngân hàng chuyển tiền, thường được gọi là môi giới lao động. Thứ ba, các công ty chuyển tiền cho lao động nước ngoài được Ủy ban Dịch vụ Tài chính cấp phép, tức là ứng dụng chuyển tiền. Công ty chuyển tiền đầu tiên được thành lập vào ngày 29 tháng 10 năm 2021, và đến cuối năm 2024 đã có bốn công ty chuyển tiền hợp pháp.
Ứng dụng chuyển tiền 24/24 ngày càng trở nên phổ biến đối với người lao động nhập cư. Báo cáo điều tra của Viện Kiểm sát cho thấy, tỷ lệ sử dụng đã tăng từ 2,21% vào năm 110 lên 60,25% vào năm 113. Cách sử dụng rất tiện lợi: người dùng chỉ cần tải ứng dụng miễn phí trên điện thoại, đăng nhập tài khoản, nhập số tiền cần chuyển, chọn cửa hàng tiện lợi để nhận tiền hộ, sau đó nhận mã vạch có thời hạn. Người lao động sẽ mang mã vạch và tiền mặt đến cửa hàng để thực hiện giao dịch, và người thân ở quê nhà có thể nhận tiền ngay trong ngày. Do đó, nhu cầu chuyển tiền xuyên biên giới đã trở thành mục tiêu của các nhóm lừa đảo.
Naida, người đã sống ở Đài Loan gần 15 năm và làm công việc chăm sóc, đã gặp phải một vụ lừa đảo đau lòng. Do thẻ cư trú của Naida đã hết hạn, cô ấy đang trong quá trình xin gia hạn thì chồng của cô phải nhập viện và cần gấp tiền để thanh toán viện phí. Trên trang Facebook (Meta) của Ngân hàng BRI (Ngân hàng Nhân dân Indonesia chi nhánh Đài Bắc) có đăng thông tin rằng không cần thẻ cư trú vẫn có thể chuyển tiền, khiến Naida nghi ngờ. Cô tìm hiểu qua các bình luận từ những người dùng khác trên trang và nhận được khẳng định rằng BRI thực sự có thể hỗ trợ chuyển tiền. Tuy nhiên, đây là một cú lừa. “Thì ra người đó (người dùng trên mạng) và bọn chúng (tổ chức lừa đảo) là một bè phái!” Naida đau đớn không thốt nên lời khi số tiền cứu mạng của chồng cô đã bị lừa mất.
“Mỗi năm, lực lượng lao động di cư gửi về nước hàng nghìn tỷ đồng, và các tổ chức lừa đảo cũng coi họ như những con mồi béo bở!” – Ủy viên giám sát Lại Chấn Xương giải thích khi cầm trên tay báo cáo điều tra công bố ngày 4 tháng 12 năm 2024. Số lượng lao động di cư tại Đài Loan đang tăng lên theo từng năm (bảng 3), nhưng số tiền gửi về lại không tăng theo, thậm chí ở một số quốc gia còn giảm trong hai năm liên tiếp (bảng 4), không bằng một phần mười của các quốc gia khác, điều này là vô cùng bất hợp lý.
Là một phóng viên địa phương tại Việt Nam, đây là bản tin đã được viết lại bằng tiếng Việt:
Ông Lai Zhenchang cho biết, lao động di cư đến Đài Loan làm việc chủ yếu nhằm kiếm tiền gửi về quê nhà để nuôi gia đình, do đó không có nhiều người tiêu dùng hoặc đầu tư tài sản tại Đài Loan. Ông cho rằng, “Những khoản tiền này không đi qua các kênh hợp pháp, chắc chắn đã được chuyển qua các kênh ngầm.” Ông ước tính khoảng 40% số tiền chuyển tiền xuyên biên giới được thực hiện thông qua các kênh bất hợp pháp.
Phân tích các nguyên nhân chính mà nhiều người chọn hình thức chuyển tiền bất hợp pháp cho thấy tính tiện lợi và rào cản tài chính là hai yếu tố nổi bật (bảng 5). Các ứng dụng chuyển tiền hoạt động 24/7 và có giao diện bằng tiếng quốc gia. Trong khi đó, các ngân hàng trong nước phần lớn sử dụng tiếng Anh và tiếng Trung, khiến việc tiếp cận dịch vụ tài chính thấp hơn do thời gian mở cửa của ngân hàng trùng với thời gian làm việc của người lao động nhập cư. Xét về chi phí, phí chuyển tiền xuyên biên giới thông qua ngân hàng bắt đầu từ 300.000 đồng và đôi khi còn yêu cầu số tiền chuyển tối thiểu. Trong khi đó, ứng dụng chuyển tiền chỉ thu phí tối đa 150.000 đồng, đôi khi có khuyến mãi hoặc miễn phí vào ngày sinh nhật, trở thành lựa chọn cạnh tranh hơn.
Các kênh hợp pháp thường yêu cầu có giấy tạm trú và thậm chí ngân hàng còn đòi hỏi con dấu. Tuy nhiên, nếu sử dụng các kênh bất hợp pháp như cửa hàng tạp hóa Đông Nam Á, hoặc những cá nhân tuyên bố có thể giúp chuyển tiền, thì họ thường thu hút khách hàng bằng cách miễn phí dịch vụ, không cần giấy tạm trú và cung cấp tỷ giá ưu đãi. Điều này đặc biệt thu hút những lao động nhập cư bỏ trốn. Tuy nhiên, không chỉ là việc này bất hợp pháp, mà còn dễ trở thành điểm khởi đầu cho các nhóm lừa đảo.
Là một phóng viên địa phương tại Việt Nam, bạn có thể viết lại bản tin như sau:
Ông Lâm Thư Lập, Trưởng phòng Phòng ngừa của Cục Cảnh sát Hình sự Bộ Nội vụ Đài Loan, cho biết nhiều lao động nhập cư từ Đông Nam Á ở Đài Loan sau thời gian dài sinh sống tại đây đã có tài khoản ngân hàng cả ở Đài Loan và quê nhà, cùng với một số khoản tiết kiệm. Đôi khi, họ giúp nhau chuyển khoản nhỏ dựa trên tình làng nghĩa xóm. Bằng cách chuyển tiền Đài tệ cho nhau rồi dùng tài khoản ở quê nhà để chuyển cho người thân, họ có thể tiết kiệm phí chuyển đổi. “Tuy nhiên, nhiều người liên lạc qua các ứng dụng mạng xã hội mà không biết rõ danh tính thực sự của người khác,” ông Lâm nói, điều này tạo ra nhiều cơ hội để các tổ chức lừa đảo hoạt động.
Là một phóng viên địa phương tại Việt Nam, tôi xin đưa bản tin sau đây:
Một số cơ sở cung cấp dịch vụ việc làm tư nhân được Bộ Lao động phê chuẩn có thể hoạt động dưới hình thức hợp pháp nhưng thực tế vẫn có thể chứa đựng những vấn đề nhất định. Theo lý thuyết, các dịch vụ này cần được thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, liệu những cơ sở này có thực sự hoạt động đúng quy định hay không vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ. Theo một báo cáo điều tra của Viện Giám sát, khi được hỏi cơ quan nào đã từng kiểm tra việc các công nhân nhập cư sử dụng dịch vụ của các cơ sở này để chuyển tiền, thì Bộ Lao động, Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Giám sát Tài chính đều không đưa ra câu trả lời rõ ràng.
“Ông Lại Chấn Xương cho biết, ‘Cơ quan quản lý rõ ràng là thiếu sót trong việc kiểm tra và quản lý các trung gian liên quan đến việc thu đổi ngoại tệ.'”
ONE-FORTY đã hợp tác với ngân hàng Bắc Phúc Ngân để ra mắt hướng dẫn phòng chống lừa đảo bằng bốn ngôn ngữ của Indonesia, Việt Nam, Thái Lan và Philippines. Nội dung bao gồm cách nhận biết các chiêu trò lừa đảo như giả làm người thân vay tiền, chuyển tiền xuyên biên giới và mua sắm trực tuyến. Ngoài ra, còn phát triển trò chơi bàn về phòng chống lừa đảo, giúp người lao động nhập cư vừa chơi vừa học kiến thức tài chính. Khi người lao động có khả năng phòng chống lừa đảo cơ bản, họ cũng có thể giúp ngăn chặn việc người chủ mà mình chăm sóc bị lừa.
Ngân hàng Taipei Fubon đã quan sát thấy rằng nhiều khách hàng lớn tuổi khi đến chi nhánh đều có người lao động nước ngoài đi cùng. Phó giám đốc bộ phận thương hiệu và bền vững của ngân hàng, bà Lý Thanh Như, đã chỉ ra rằng một nghiên cứu cho thấy cứ mười người chăm sóc thì có một người đã từng chứng kiến người lớn tuổi bị lừa đảo. Do đó, khi người lao động nước ngoài đi cùng chủ đến ngân hàng, họ có thể nhận được hướng dẫn phòng chống lừa đảo bằng ngôn ngữ của đất nước mình. “Khi khả năng chống chọi rủi ro tài chính của người lao động nước ngoài được nâng cao, họ sẽ không chọn các kênh tài chính bất hợp pháp, tránh được các tổn thất tài chính,” bà Lý cho biết.
Là một phóng viên địa phương tại Việt Nam, tôi xin tóm tắt lại bản tin như sau:
Ông Trần Khải Tường, đồng sáng lập ONE-FORTY, đã phân tích rằng Đài Loan đang tích cực tuyên truyền phòng chống lừa đảo cho người cao tuổi và con cháu. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng những người thường xuyên ở bên cạnh người cao tuổi lại là các nhân viên chăm sóc nước ngoài. Do đó, việc sử dụng chủ yếu tiếng Trung và tiếng Anh trong các chương trình phòng chống lừa đảo đã bỏ sót đối tượng lao động di cư, điều này thực sự đáng tiếc.
Một phương pháp tích cực khác là sử dụng công nghệ để phòng ngừa. Ví dụ, Ngân hàng Fubon Đài Bắc có hơn 8 triệu khách hàng và khoảng 14 triệu tài khoản, với nguồn nhân lực hạn chế nên rất khó để nhận diện các tài khoản gian lận. “Điều quan trọng nhất mà ngân hàng cần làm trong việc phòng ngừa là ứng dụng công nghệ,” bà Thái Bội Linh, Phó tổng giám đốc Bộ phận An ninh Tài chính của ngân hàng Fubon cho biết.
Tại Việt Nam, việc áp dụng công nghệ trong ngành ngân hàng cũng đang được chú trọng để đối phó với các vấn đề tương tự. Các ngân hàng đang đầu tư vào hệ thống trí tuệ nhân tạo và máy học để có thể phát hiện và ngăn chặn các giao dịch gian lận một cách hiệu quả và kịp thời. Điều này không chỉ giúp bảo vệ tài sản của khách hàng mà còn tăng cường sức mạnh cạnh tranh và uy tín cho các tổ chức tài chính trong nước.
Ngân hàng Bắc Phú và các tổ chức phòng chống tội phạm tại Đài Loan đang hợp tác phát triển mô hình AI có tên gọi “Mắt Đại Bàng” để chặn đứng các vụ lừa đảo bằng cách theo dõi và khóa các tài khoản bất thường. Theo đó, AI được đào tạo để nhận diện hơn một trăm loại hành vi tài khoản khác nhau. Khi phát hiện tài khoản có dấu hiệu bất thường, hệ thống sẽ cảnh báo và tự động khóa tài khoản đó, ngăn chặn dòng tiền bị chuyển ra ngoài. “Vì tài khoản bị khóa, tiền của nạn nhân sẽ không bị chuyển đi,” bà Thái Bội Linh, Phó Giám đốc Bộ Phận An toàn Tài chính của Ngân hàng Bắc Phú, cho biết.
Một mô hình trí tuệ nhân tạo đã được triển khai và cung cấp cho 34 ngân hàng trong nước sử dụng. Theo bà Thái Phối Linh, mô hình này có khả năng cảnh báo phát hiện gian lận trước khi nạn nhân nhận ra mình bị lừa, thậm chí trung bình là một tháng trước khi họ báo cáo. Thành tựu ấn tượng nhất là mô hình đã phát hiện và cảnh báo trước 331 ngày.
Khi lao động di trú đến Đài Loan, thường thì các công ty môi giới hoặc chủ thuê sẽ mở tài khoản ngân hàng để trả lương cho họ. Tuy nhiên, một số lao động khi rời khỏi Đài Loan do không biết mà bán tài khoản ngân hàng của mình cho người khác, dẫn đến tài khoản bị sử dụng cho mục đích lừa đảo. “Đặc điểm của lao động di trú là sự chênh lệch về thông tin,” theo bà Thái Bội Linh. Ngân hàng không biết lao động nào đã xuất cảnh, vì vậy vào năm 2024, chính phủ sẽ cung cấp thông tin này cho ngân hàng, giúp trí tuệ nhân tạo (AI) có thể phát hiện những bất thường trong tài khoản của lao động di trú.
Trước tình trạng dân số già hóa, tỷ lệ sinh thấp và nhu cầu lao động ngày càng cao, số lượng lao động di cư đến Đài Loan dự kiến sẽ chỉ tăng chứ không giảm. Theo phân tích của ông Chen Kai-xiang, sau khi bị lừa tiền, lao động di cư có thể phải làm việc bất hợp pháp để kiếm tiền bù đắp thiệt hại, dẫn đến việc trở thành lao động di cư mất liên lạc. Với tình trạng pháp lý không rõ ràng, họ chỉ có thể sử dụng các kênh tài chính bất hợp pháp, từ đó tạo điều kiện cho các tổ chức lừa đảo hoạt động. “Việc lao động di cư bị rối loạn tài chính có thể gây ra một chuỗi các hệ quả tiêu cực,” ông nói. Việc nâng cao kiến thức tài chính cho lao động di cư sẽ là một điều mà cả người sử dụng lao động và xã hội đều mong muốn.
Tôi hiểu rằng bạn muốn tôi viết một bản tin về vấn đề lao động bị lừa đảo tại Việt Nam. Dưới đây là bản tin được viết lại bằng tiếng Việt:
—
Lao động di cư bị lừa đảo dẫn đến nguy cơ mất cân bằng trong cuộc sống cá nhân, tư pháp và tài chính, tạo ra chi phí xã hội khổng lồ không thể xem nhẹ.
Vấn nạn lừa đảo lao động đang trở thành một thách thức lớn đối với xã hội Việt Nam. Nhiều lao động di cư đã trở thành nạn nhân của những chiêu trò lừa đảo tinh vi, khiến họ rơi vào hoàn cảnh khó khăn.
Khi bị lừa đảo, những người lao động này không chỉ mất đi khoản tiền mồ hôi công sức mà còn đối mặt với hàng loạt vấn đề khác. Cuộc sống cá nhân của họ bị đảo lộn, kéo theo đó là những rối loạn trong hệ thống tư pháp và tài chính. Những tác động này không chỉ ảnh hưởng sâu sắc đến cá nhân mà còn gây ra chi phí xã hội khổng lồ.
Chúng ta cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để bảo vệ người lao động, đồng thời nâng cao nhận thức của họ về những nguy cơ tiềm ẩn. Nhà chức trách cũng cần vào cuộc quyết liệt hơn để ngăn chặn các vụ lừa đảo, bảo vệ quyền lợi của người lao động và giảm thiểu những tổn thất cho xã hội.
—
Hy vọng phiên bản này phù hợp với yêu cầu của bạn!
Theo một báo cáo gần đây, có gần 30% lao động nhập cư đã từng bị lừa đảo, với tổng số tiền bị lừa lên tới 17 tỷ đồng.
