El Nino và La Nina xuất hiện nhiều hơn
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học tại cơ quan khoa học quốc gia Australia (CSIRO), biến đổi khí hậu đã khiến các hiện tượng El Nino và La Nina xuất hiện nhiều hơn trong những thập kỷ gần đây.
Nghiên cứu mới nhất củng cố nghiên cứu trước đó cho biết các sự kiện El Nino và La Nina sẽ xuất hiện thường xuyên hơn và dữ dội hơn trong tương lai.
El Nino và La Nina là những sự kiện xảy ra tự nhiên ở Thái Bình Dương liên quan đến những thay đổi về nhiệt độ bề mặt đại dương, kiểu gió và lượng mưa. Cả hai sự kiện đều có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thời tiết thế giới.
El Nino thường mang đến thời tiết khô hơn, nóng hơn cho Đông Nam Á và Australia, trong khi La Nina thường mang đến gió và thời tiết mát mẻ hơn. Chúng luân phiên nhau vài năm một lần và kết hợp với nhau tạo thành Enso.
Enso là chữ viết tắt của các từ ghép El Nino Southern Oscillation (El Nino – Dao động Nam) để chỉ cả 2 hai hiện tượng El Nino và La Nina và có liên quan với dao động của khí áp giữa 2 bờ phía Đông Thái Bình Dương với phía Tây Thái Bình Dương – Đông Ấn Độ Dương (được gọi là Dao động Nam) để phân biệt với dao động khí áp ở Bắc Đại Tây Dương).
Phát hiện mới nhất của nhóm do CSIRO dẫn đầu được đưa ra sau khi Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên Hợp Quốc cho biết hồi đầu tháng 5 rằng, khả năng El Nino phát triển vào cuối tháng 7 là 60% và vào cuối tháng 9 là 80%.
Giai đoạn La Nina kéo dài 3 năm đã kết thúc sớm hơn vào năm 2023 sau khi gây ra những trận mưa và lũ lụt kỷ lục ở Australia, Đông Nam Á và Pakistan.
Tác giả chính Wenju Cai từ CSIRO cho biết: “Nghiên cứu cung cấp bằng chứng mô hình hóa thuyết phục rằng biến đổi khí hậu đã khiến El Nino/La Nina trở nên thường xuyên hơn và cực đoan hơn, đồng thời cho thấy rõ ràng hơn nhiều về dấu ấn của con người trong tiến trình này.
“Đây là nghiên cứu quan trọng nhất cho đến nay, sử dụng các mô hình khí hậu để trả lời câu hỏi liệu việc cưỡng bức nhà kính có làm tăng cường độ của El Nino/La Nina hay không” – ông Wenju Cai nói với tờ The Straits Times.
Trong những thập kỷ gần đây, những sự kiện này đã gây ra những đợt nắng nóng khắc nghiệt, hạn hán, cháy rừng và lũ lụt kỷ lục, cướp đi sinh mạng, hủy hoại sinh kế và gây thiệt hại hàng tỉ USD.
Tác động của con người
Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn còn hiểu biết hạn chế về tác động của biến đổi khí hậu do con người gây ra đối với El Nino và La Nina.
Tiến sĩ Cai – chuyên gia toàn cầu về mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và Enso – cho biết: “Nghiên cứu trước đây đã dự đoán El Nino/La Nina sẽ thay đổi như thế nào trong tương lai. Nhưng nó không thể cho chúng ta biết liệu biến đổi khí hậu do con người gây ra đã ảnh hưởng đến El Nino/La Nina hay chưa”.
Vì vậy, nhóm nghiên cứu bắt đầu tìm hiểu rõ hơn về cách phát thải khí nhà kính ảnh hưởng đến El Nino và La Nina và thời điểm tác động bắt đầu xảy ra.
Đầu tiên, nhóm nghiên cứu so sánh các mô phỏng từ năm 1901 đến năm 1960 với mô phỏng từ năm 1961 đến năm 2020. Họ phát hiện ra rằng các sự kiện El Nino và La Nina mạnh đã xảy ra thường xuyên hơn mức trung bình kể từ năm 1960 và phát hiện này phù hợp với những gì đã thực sự xảy ra trong cùng thời gian đó.
Sau đó, nhóm nghiên cứu đã kiểm tra khí hậu trong hàng trăm năm trước khi con người bắt đầu thải một lượng lớn khí thải nhà kính vào không khí, chủ yếu do đốt nhiên liệu hóa thạch và phá rừng, rồi so sánh những điều này với các mô phỏng sau năm 1960.
Tiến sĩ Cai và tiến sĩ Santoso giải thích, phân tích này thậm chí còn cho thấy rõ ràng hơn về sự thay đổi rất mạnh ở Enso sau năm 1960.
Sự thay đổi rất mạnh này đã góp phần gây ra hạn hán, lũ lụt, sóng nhiệt, cháy rừng và bão thường xuyên hơn trên khắp thế giới.
Những phát hiện có ý nghĩa gì cho tương lai?
Sự nóng lên toàn cầu, gây ra bởi khí nhà kính giữ lại lượng nhiệt ngày càng tăng trong khí quyển, đã khiến nhiệt độ đại dương tăng đều đặn. Các đại dương đã hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa bị giữ lại trong khí quyển và nhiệt độ bề mặt đại dương trung bình toàn cầu đã đạt kỷ lục mới vào tháng 4 là 21,1 độ C.
Các đại dương ấm hơn cung cấp nhiều nhiệt và độ ẩm hơn vào không khí, gây ra nhiều mưa hơn và các cơn bão mạnh hơn.
“Bây giờ chúng ta biết rằng hoạt động khí nhà kính gia tăng dẫn đến biến thiên Enso cao hơn. Điều đó có tác động sâu rộng đến xã hội, nền kinh tế và sinh kế do Enso ảnh hưởng đến hầu hết các châu lục trên thế giới. Về cơ bản, khí nhà kính tích lũy của chúng ta đã đưa chúng ta vào quỹ đạo của các sự kiện El Nino và La Nina dữ dội hơn trong tương lai” – tiến sĩ Cai nói.
Giảm phát thải khí nhà kính trong những năm tới sẽ giúp ổn định mô hình Enso trong những thế kỷ tới.
“Bây giờ là lúc các nhà hoạch định chính sách, quản lý tài nguyên và công chúng bắt đầu chuẩn bị cho những rủi ro kinh tế và xã hội phía trước” – tiến sĩ Cai lưu ý.
