Thị trường chứng khoán giao dịch ảm đạm trong quý đầu năm đã ảnh hưởng trực tiếp đến các nguồn thu chủ yếu của nhóm công ty chứng khoán, đặc biệt là lãi từ cho vay và phải thu. Ước tính trong quý đầu năm, mảng này chỉ đem về khoảng 3.500 tỉ đồng cho các công ty chứng khoán, giảm gần 500 tỉ so với quý trước và là mức thấp nhất kể từ quý III/2021. Thống kê sơ bộ báo cáo tài chính quý I/2023 của các công ty chứng khoán cho thấy tổng dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán tính đến cuối tháng 3.2023 là 123.000 tỉ đồng. Trong đó, dư nợ cho vay giao dịch ký quỹ (margin) là 118.000 tỉ đồng, tăng 3.000 tỉ đồng so với đầu năm 2023. Nếu nhìn vào con số tổng vốn chủ sở hữu khối công ty chứng khoán đạt trên 190.000 tỉ đồng, thì tỉ lệ dư nợ margin trên vốn chủ sở hữu là 62%, chỉ bằng một nửa giai đoạn 2020 – 2021.
Đây là hình ảnh trái ngược với khoảng thời gian 2020-2021 nhu cầu sử dụng margin tăng vọt của các nhà đầu tư đã khiến cho các công ty chứng khoán phải liên tục tăng vốn để cho vay margin kịch trần.
Thời điểm 31.3.2023, toàn thị trường chỉ còn đúng 2 công ty chứng khoán có dư nợ cho vay trên 10.000 tỉ đồng là Mirae Asset và SSI. Con số này ít hơn nhiều so với cách đây một năm khi dư nợ cho vay của các công ty chứng khoán lập kỷ lục 200.000 tỉ đồng. Thời điểm đó, thị trường có đến 6 công ty chứng khoán có dư nợ trên 10.000 tỉ vào cuối quý I/2022. Trong quý đầu năm 2023, toàn thị trường chỉ có VPS và SHS ghi nhận dự nợ cho vay tăng trên nghìn tỉ.
Nhìn chung, nhà đầu tư sử dụng margin dè dặt là điều không quá bất ngờ sau những biến động rất mạnh của thị trường, đa phần theo chiều hướng không thuận lợi trong năm 2022. Thêm nữa, nhịp hồi mạnh cuối năm ngoái kéo theo hàng loạt cổ phiếu tăng mạnh, thậm chí bằng lần trong thời gian ngắn cũng khiến đa phần nhà đầu tư không muốn mạo hiểm sử dụng đòn bẩy để mua đuổi.
Trong một báo cáo mới đây, Pyn Elite Fund cho biết, các công ty chứng khoán cũng đã đưa ra một số gói margin ưu đãi tuy nhiên khách hàng dường như vẫn đang chờ đợi tín hiệu về thời điểm an toàn để quay trở lại thị trường chứng khoán.
Cũng theo nhận định của các chuyên gia, khi tâm lý trên thị trường được cải thiện, các khoản margin sẽ lại được triển khai để mua cổ phiếu. Ở mùa đại hội cổ đông năm nay, hàng loạt công ty chứng khoán vẫn trình cổ đông thông qua phương án tăng vốn điều lệ với mức tăng rất lớn. Quan sát trong bối cảnh hiện tại khi thị trường đang trong giai đoạn thanh khoản cạn kiệt, phần lớn các công ty chứng khoán chọn phương án phát hành riêng lẻ hay phát hành cổ phiếu để trả cổ tức để tăng vốn.
TS Nguyễn Duy Phương, Giám đốc đầu tư DGCapital nhận định: Cũng có những công ty không đơn thuần nhằm mục tiêu bổ sung nguồn vốn cho hoạt động cho vay, đầu tư cổ phiếu, mà còn để giải quyết các vấn đề liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp. Theo quy định, tổng giá trị đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp của công ty chứng khoán không được vượt quá 70% vốn chủ sở hữu của công ty chứng khoán. Điều này buộc các công ty chứng khoán cần nâng vốn để thực hiện nghiệp vụ đầu tư trái phiếu.
